Grafika rastrowa jest to cyfrowa prezentacja obrazu poprzez siatkę pikseli, które są położone w pionie i poziomie – tzw. pixmapę, dlatego też jest jednym z rodzajów grafiki dwuwymiarowej.
Każdy piksel posiada odpowiednią informacje o kolorze. Skale pikseli w obrazie określa się jako pojęcie pixel per inch, które informuje nas o nasyceniu ich na cal tym samym definiuje nam jakość zdjęcia grafiki rastrowej. W przypadku branży internetowej, która wyświetla obrazy na monitorze zaleca się wartość od 72 ppi do 100 ppi.
Kwestia historyczna – odkąd używana jest grafika rastrowa?
Moim zdaniem w przypadku komputerów, grafika rastrowa powstała w chwili stworzenia monitorów CRT oraz terminali komputerowych – czyli elementów, które posiadały rozkład pikseli, na których wyświetlały się informacje z pamięci komputera.
Oczywiście w tym wypadku mówimy o rzeczywistym wykorzystaniu technologii pikseli i ich rozkładu by wyświetlić tekst na ekranie a nie grafiki pobranych z dysku np. w kontenerach jak np. PNG czy JPEG, które zostały wynalezione później.
Według Wikipedii wyświetlacz, który skanował rastrową grafikę komputerową został wynaleziony w końcu lat 60 przez Michaela Nolla z Bell Labs.
Piksele.. czyli z czego jest zbudowany obraz rastrowy?
Pikselami nazywamy najmniejsze elementy obrazu rastrowego, które zawierają dane cyfrowe dotyczące koloru konkretnego punktu grafiki rastrowej.
Nasze zdjęcia rastrowe, w zależności od rozdzielczości mogą być generowane z tysięcy takich punktów pikselowych – informacje te pobierane są z bitmapy. Bitmapami są nasze formaty grafiki rastrowej (JPEG, BMP, GIF, PNG, TGA, WebP i inne..)

Piksel – pojedynczy kwadrat / Bitmapa – tysiące pikseli generujących cały obraz
Pixmapa i bitmapa
Pixmapa jest bardziej ogólnym pojęciem bitmapy. Jak sama nazwa wskazuje jest mapą pikseli – jeżeli pixmapa przyjmuję wartości binarne to jest nazywana bitmapą. Pojęcia te są traktowanie wymiennie i określają nam to samo zagadnienie.
Bitmapy zawierają tysiące informacji o kolorach poszczególnych punktów (pikseli) jej głebi i użytej palety kolorów. Dodatkowo mogą zawierać informacje jak data zdjęcia, nazwa aparatu, program obróbki zdjęć, oraz dane EXIF z GPS
W głębi kolorów RGB, która składa się z trzech składowych RED-GREEN-BLUE. Każdy kolor to 1 bajt czyli 8 bitów, które informują o składowej kolorów danego piksela.
Głębia kolorów w grafice rastrowej a ilość zajmowanej pamięci
Głębia koloru | Bajty na piksel | Liczba możliwych kolorów | Format umożliwiający |
---|---|---|---|
1 bit Grafika liniowa | 1 / 8 bajta na piksel (czyli 1 bit na piksel) | 2 kolory, obrazy czarno-białe | TIF, PNG |
8 bit Indeksowane kolor | do 1 bajta na piksel | 256 kolorów, popularne rozwiązanie w GIFach i plikach PNG | TIF, PNG, GIF |
8 bit Odcieni szarości | 1 bajt na piksel | 256 odcieni szarości | JPG, TIF, PNG |
16 bit Odcieni szarości | 2 bajty na piksel | 65636 odcieni szarości | TIF, PNG |
24 bit RGB | 3 bajty na piksel (1 kolor to 1 bajt – R,G,B) | 16.77 milionów kolorów Norma dla zdjęć | JPG, TIF, PNG |
32 bit CMYK | 4 bajty na piksel, do druku | Różna liczba kolorów. Jedno oszacowanie – 160 000 kolorów | TIF |
48 bit RGB | 6 bajtów na piksel | 2.81 bilionów kolorów | TIF, PNG |
[źródło informacji z tabeli https://www.scantips.com/basics1d.html]
Na podstawie informacji z pobranych bitmap programy komputerowe jak np. przeglądarka internetowa generuje wyświetlany obraz na stronie internetowej. Oznacza to że zdjęcie bardziej szczegółowe, zawierające więcej detali i lepszą głębie kolorów zajmuje więcej informacji i tym samym więcej miejsca na dysku.
Dlatego tak ważne jest dopasowanie odpowiednie tych elementów chociażby w sklepach internetowych (optymalizacja, kompresja zdjęć) by nie marnować zasobów swojego serwera, miejsca na dysku czy też limitu transferu użytkowników mobilnych.
Jak wygląda bitmapa?
Gdzie ma zastosowania grafika rastrowa? Gdzie ją wykorzystujemy?
Najważniejszym zastosowaniem jest oczywiście internet, dzisiaj każda strona internetowa posiada obrazy grafiki rastrowej i wektorowej. Kolejnym elementem jest digitalizacja mediów, książek, i dokumentów poprzez ich skanowanie do grafiki rastrowej.
Wykorzystujemy ją również przy fotografii – aparaty i lustrzanki cyfrowe własnie w tej formie zapisują swoje zdjęcia, które później należy wydrukować – czyli grafika rastrowa posiada również zastosowanie w branży drukarskiej i reklamowej.
Pamiętajmy jednak że w zależności od celu, do którego chcemy wykorzystać naszą grafikę rastrową – musimy ją dobrze przygotować. Szczególnie w przypadku rozdzielczości, nasycenia pikseli na cal, głębi koloru, kompresji.
Podział grafiki rastrowej – w jaki sposób ją dzielimy?
Grafikę rastrową dzielmy w zależności od informacji znajdującej się w mapie bitowej – na grafikę używając kompresji bezstratnej, stratnej, i bez kompresji.
W zależności od użytego algorytmu dany obraz może być skompresowany bez straty jego jakości (bezstratnie), z utratą informacji (stratnie) oraz bez jakiejkolwiek kompresji danych bitów.
Zalety grafiki rastrowej
- Odwzorowanie kolorów, detali, barw zdjęć – czyli to co jest najważniejsze w fotografii,
- Możliwość retuszu, manipulacji zdjęciem poprzez wpływ na odpowiednie, wybrane piksele (fotomontaż),
- Możliwość kompresji,
- Wiele rodzajów algorytmów oraz kontenerów (formatów) bitmapowych.
Wady grafiki rastrowej:
- Brak skalowalności – utrata detali, rozciąganie pikseli,
- Duże rozmiary definiują często wybór pomiędzy jakością a wielkością pliku.
Najpopularniejsze programy grafiki rastrowej – jaki program wybrać?
Istnieje wiele programów do grafiki rastrowej – chociażby darmowy Paint oferowany z systemem Windows. Ale jak wybrać ten odpowiedni program, z którego będziemy korzystać?
Moim zdaniem tutaj liczą się osobiste preferencje – ściągnij kilka programów w wersji demonstracyjnej, spróbuj wykonać to co chcesz robić w każdym z nich, sprawdź filmy poradnikowe na YouTube i wybierz ten, w którym pracowało Ci się najlepiej.
Jeżeli szukasz programu do sklepu komputerowego, uważam że GIMP bądź Affinity Photo spokojnie wystarczy do prostej obróbki zdjęć i kadrowania. Adobe Photoshop to kombajn, którego do prostych zastosowań nie należy kupować. W przypadku osób, które zamierzają
Pamiętaj że liczy się wiedza, program jest tylko narzędziem – to ty definiujesz jak je wykorzystasz, dlatego to edukacja i nauka danego programu określa jego możliwości.
Adobe Photoshop
Jak wiadomo, Photoshop jest najbardziej znanym dziś programem graficznym, którego funkcjonalność obejmuje niemalże wszystkie rodzaje projektowania. W ręku osoby kreatywnej staje się on potężnym narzędziem, pozwalającym na uzyskanie najwyższej jakości prac.
Corel Photo-Paint
Corel Photo-Paint jest długoletnim konkurentem Adobe Photoshop i jednym z najstarszych programów do grafiki rastrowej. Jest on sprzedawany w pakiecie CorelDraw przez firmę Corel.
Affinity Photo
Mało popularny program o ogromnych właściwościach i atrakcyjnej cenie, który jest określany jako “prawdziwa” alternatywa programu Adobe Photoshop. Za kwotę 239 zł otrzymujemy dożywotnią licencje na program graficzny o bardzo szerokim profesjonalnym zastosowaniu.. Program powstał w 2015 roku i rozwija się w bardzo szybkim tempie.
Warto zastanowić się nad kupnem programu Affinity Photo – dlaczego? Wzrost ceny, dożywotnia licencja i wysoka jakość.
Gimp
Program ten oferuje szeroki dobór środków: pędzli, wypełniaczy, korektorów czy możliwości skalowania obrazów i pracy na warstwach. Bardzo dobrze sprawdza się do zaprojektowania prostego i taniego, blogowego layoutu, logotypu czy banneru.
Gimp także należy do najpopularniejszych programów graficznych, którego najważniejsza zaletą jest to że jest bezpłatny.
Korzystają z niego zarówno początkujący, jak i zaawansowani graficy. Niestety brak możliwości obsługi kolorów CMYK dyskwalifikuje te narzędzie jako zastosowanie profesjonalne np. do wydruku
Dodatkowo społeczność GIMPa tworzy dodatki (tzw. pluginy), które poprawiają funkcjonalność programu.
W moim przypadku grafiki rastrowe tworzę i edytuję za pomocą programu Affinity Photo, który posiada ogromne możliwości, chociażby jeśli chodzi o odpowiedni dobór palety kolorów, cieniowanie, retusz, powiększanie rozdzielczości, uwypuklenie szczegółów, odnawianie i naprawianie uszkodzonych zdjęć. Mogę zaoferować dokonanie przeróbek na gotowej grafice/zdjęciu, modelowanie, kolaż, ale wpis nie jest o mojej ofercie.
Formaty grafiki rastrowej
W grafikach typu rastrowego sporą role odgrywa format, w którym plik zostaje zapisany. Jak wiadomo, aby jakość grafik była odpowiednia, muszą one niejednokrotnie zajmować sporo miejsca na dysku.
Najważniejsze formaty:
Kompresja stratna
- jpg
- tiff
- jpeg2000
- jps
Kompresja bezstratna
- png
- tiff
- bmp
- gif
- flif
Bez kompresji
- psd
- cpt