Co to jest grafika rastrowa? Definicja i kluczowe elementy

Grafika rastrowa to cyfrowa reprezentacja obrazu utworzona poprzez siatkę pikseli ułożonych w pionie i poziomie, czyli tzw. pixmapę. Jest to jeden z rodzajów grafiki dwuwymiarowej.

Każdy piksel niesie ze sobą informację o kolorze. Gęstość pikseli w obrazie jest określana terminem pixels per inch (ppi), który informuje nas o nasyceniu pikseli na cal, co bezpośrednio wpływa na jakość grafiki rastrowej.

W kontekście branży internetowej, która koncentruje się na wyświetlaniu obrazów na monitorach, zalecane wartości mieszczą się w przedziale od 72 ppi do 100 ppi.

Skąd pochodzi grafika rastrowa?

Uważam, że w świecie komputerów, grafika rastrowa narodziła się w momencie pojawienia się monitorów CRT i terminali komputerowych. To właśnie te urządzenia były w stanie wyświetlać piksele, prezentując informacje z pamięci komputera.

Oczywiście, mówiąc o tym, mam na myśli rzeczywiste wykorzystanie technologii pikseli do prezentowania tekstu na ekranie, a nie grafik zapisanych na dysku w formatach takich jak PNG czy JPEG, które pojawiły się później.

Zgodnie z informacjami z Wikipedii, pierwszy wyświetlacz, który był w stanie skanować grafikę rastrową, został wynaleziony pod koniec lat 60. przez Michaela Nolla z Bell Labs.

Piksele – budulec obrazu rastrowego

Piksel to najmniejsza jednostka obrazu rastrowego, przechowująca dane dotyczące koloru danego punktu na grafice. Zdjęcia rastrowe, w zależności od ich rozdzielczości, składają się z tysięcy, jeśli nie milionów takich punktów. Te informacje pochodzą z bitmapy. Formaty takie jak JPEG, BMP, GIF, PNG, TGA, WebP i inne to przykłady bitmap, które wykorzystują technologię grafiki rastrowej.

Pixmapa a Bitmapa

Pixmapa to pojęcie bardziej ogólne niż bitmapa, chociaż obie te nazwy są często używane wymiennie. Jak sama nazwa „pixmapa” sugeruje, odnosi się do mapy pikseli. Kiedy piksele w pixmapie przyjmują jedynie wartości binarne (0 lub 1), wówczas mówimy o bitmapie.

Bitmapy składają się z tysięcy informacji dotyczących kolorów poszczególnych punktów (pikseli), głębokości kolorów i używanej palety. Ponadto mogą zawierać dodatkowe dane, takie jak data utworzenia zdjęcia, nazwa aparatu fotograficznego, używany program do obróbki zdjęć oraz informacje EXIF, w tym dane z GPS.

Chociaż używane są różne modele kolorów, jednym z najpopularniejszych jest RGB, który skupia się na trzech podstawowych składowych koloru: czerwony (RED), zielony (GREEN) i niebieski (BLUE). W modelu tym każdy kolor jest reprezentowany przez 1 bajt, co oznacza 8 bitów informacji. Te bity określają intensywność każdej z trzech składowych koloru dla danego piksela.

Głębia kolorów w grafice rastrowej a ilość zajmowanej pamięci

Głębia kolorów w grafice rastrowej odnosi się do ilości informacji na temat koloru, która jest przechowywana dla każdego piksela. Typowa głębia kolorów może wynosić 1 bit (biało-czarne), 8 bitów (szarości), 24 bity (kolor) lub nawet więcej w przypadku grafik o dużej precyzji.

Przykładowo, grafika z głębokością kolorów wynoszącą 1 bit potrzebuje jedynie 1 bita informacji na piksel, co oznacza, że może przedstawiać jedynie dwa kolory: biały i czarny. Z kolei grafika o głębokości kolorów 24 bity może przedstawiać ponad 16 milionów kolorów, co pozwala na dużo bardziej szczegółowe i realistyczne odwzorowanie rzeczywistości.

Oczywiście, większa głębia kolorów wiąże się z większą ilością danych do przechowania. Na podstawie źródła można stwierdzić, że:

• Grafika 1-bitowa zajmuje najmniej miejsca, ponieważ przechowuje jedynie informacje o tym, czy dany piksel jest biały czy czarny.
• Grafika 24-bitowa, mogąca przedstawiać pełne spektrum kolorów RGB, potrzebuje 24 bity informacji na każdy piksel, co znacząco zwiększa ilość zajmowanej pamięci.

Dlatego, zwłaszcza w kontekście stron internetowych, ważne jest znalezienie odpowiedniego kompromisu między jakością a ilością zajmowanej pamięci. To jest kluczowe dla optymalizacji prędkości ładowania stron, zwłaszcza dla użytkowników korzystających z połączeń o ograniczonej przepustowości oraz dla optymalnego wykorzystania zasobów serwera.

Jak wygląda bitmapa?

Bitmapa to grafika rastrowa składająca się z siatki pikseli, gdzie każdy piksel przechowuje informację o konkretnym kolorze. Ta struktura pozwala na dokładne odwzorowanie detali obrazu, ale wymaga więcej pamięci w porównaniu z grafiką wektorową. Jak poniżej.

Gdzie ma zastosowania grafika rastrowa? Gdzie ją wykorzystujemy?

Grafika rastrowa to nieodłączny element współczesnego świata cyfrowego, mający swoje korzenie w wielu aspektach naszego życia.

• Internet: Dzisiaj niemal każda strona internetowa korzysta zarówno z grafiki rastrowej, jak i wektorowej.
• Digitalizacja: W miarę przechodzenia świata do ery cyfrowej, książki, media i dokumenty są digitalizowane poprzez konwersję do grafiki rastrowej.
• Fotografia: Aparaty i lustrzanki cyfrowe zapisują swoje zdjęcia w formie rastrowej. Z tego powodu, grafika rastrowa ma również szerokie zastosowanie w branży drukarskiej i reklamowej.

Niezależnie od celu, do jakiego chcemy wykorzystać grafikę rastrową, kluczem jest jej odpowiednie przygotowanie. Szczególnie ważne jest to w kontekście rozdzielczości, nasycenia pikseli, głębi kolorów i kompresji.

Podział grafiki rastrowej – w jaki sposób ją klasyfikujemy?

Grafika rastrowa może być kategoryzowana w oparciu o sposób przechowywania informacji:

• Kompresja bezstratna: Dane obrazu są kompresowane bez utraty jakości.
• Kompresja stratna: Kompresja, która pozwala na znaczną redukcję rozmiaru pliku, ale kosztem pewnej utraty jakości.
• Bez kompresji: Dane obrazu są przechowywane bez żadnej kompresji.

Zalety grafiki rastrowej:

• Precyzyjne odwzorowanie kolorów, detali i barw.
• Elastyczność w retuszu i manipulacji zdjęciem.
• Możliwość kompresji.
• Wielość dostępnych formatów i algorytmów.

Wady grafiki rastrowej:

• Brak skalowalności prowadzący do utraty detali.
• Konieczność wyboru między jakością a wielkością pliku.

Najpopularniejsze programy grafiki rastrowej

Wybór programu do obróbki grafiki rastrowej często zależy od indywidualnych potrzeb i preferencji. Choć istnieje wiele programów, od prostego Painta po bardziej zaawansowane narzędzia, ważne jest, aby znaleźć to, które najlepiej odpowiada Twoim potrzebom.

Dla tych, którzy szukają solidnego narzędzia, GIMP czy Affinity Photo mogą być idealne do podstawowej obróbki. Adobe Photoshop to zaawansowane narzędzie, które może być nadmiarowe dla prostych zastosowań. Ważne jest, aby pamiętać, że ostatecznie to użytkownik decyduje o tym, jak wykorzystać potencjał programu.

Adobe Photoshop

Photoshop, stworzony przez Adobe, zyskał sławę jako czołowy program graficzny na rynku. Jego wszechstronność sprawia, że może być używany w różnych dziedzinach projektowania, od fotografii po grafikę komputerową.

Dzięki zaawansowanym narzędziom i funkcjom, kreatywni profesjonaliści są w stanie osiągnąć doskonałą jakość w swoich projektach. Dodatkowo, mnogość dostępnych wtyczek i dodatków czyni go nieocenionym w środowiskach multimedialnych, gdzie artyści muzyczni, teatralni oraz filmowi czerpią z jego bogactwa funkcji. Współczesne możliwości fotomontażu oferowane przez Photoshopa umożliwiają tworzenie obrazów od realistycznych po zupełnie surrealistyczne.

Zalety:

• Wszechstronność: Poza podstawową edycją zdjęć, Photoshop pozwala na skomplikowane manipulacje grafiką, projektowanie stron www, grafikę do gier i wiele innych.
• Rozszerzalność: Dzięki bogatej ofercie dostępnych wtyczek, możliwości programu można daleko rozszerzyć.
• Standard branżowy: Jego funkcje i narzędzia stały się standardem w wielu dziedzinach projektowania.

Wady:

• Koszt: W porównaniu z innymi programami, Photoshop może być drogi.
• Złożoność: Wymaga nauki i doświadczenia, aby w pełni wykorzystać jego potencjał.

Corel Photo-Paint

Kiedy mówimy o programach do grafiki rastrowej, trudno nie wspomnieć o Corel Photo-Paint. Ten konkurent Photoshopa zyskał uznanie jako jeden z najstarszych i najbardziej niezawodnych programów w tej kategorii. Sprzedawany jako część pakietu CorelDraw, Photo-Paint oferuje solidne narzędzia do edycji i tworzenia grafiki, będąc jednocześnie integralną częścią ekosystemu produktów Corel.

Zalety:

• Integracja: Doskonale współpracuje z innymi programami z pakietu Corel.
• Funkcje: Oferuje wiele zaawansowanych narzędzi do edycji grafiki rastrowej.

Wady:

• Mniej popularny: W porównaniu z Photoshopem ma mniej użytkowników, co może wpłynąć na dostępność tutoriali czy zasobów.

 

Affinity Photo

Affinity Photo, mimo że jest stosunkowo nowy na rynku, szybko zdobywa serca profesjonalistów. Określany jako „prawdziwa” alternatywa dla Adobe Photoshop, oferuje bogaty zestaw narzędzi w atrakcyjnej cenie.

Za jednorazową opłatą 239 zł użytkownicy otrzymują dożywotnią licencję na program o szerokim zakresie profesjonalnych zastosowań. Biorąc pod uwagę jego dynamiczny rozwój od premiery w 2015 roku, Affinity Photo jest wyborem godnym rozważenia dla każdego grafika.

Zalety:

• Stosunek ceny do jakości: Za jednorazową opłatą dostajemy program o możliwościach zbliżonych do Photoshopa.
• Szybki rozwój: Regularne aktualizacje i nowości wprowadzane przez twórców.

Wady:

• Młody na rynku: Mimo że rozwija się dynamicznie, nie posiada jeszcze tak bogatej historii jak konkurenci.

Gimp

 

Gimp, będący jednym z najbardziej znanych darmowych programów do grafiki rastrowej, oferuje użytkownikom szeroki wachlarz narzędzi. Idealnie nadaje się do prostych projektów, takich jak blogowe layouty, logotypy czy banery.

Jego główną zaletą, oprócz faktu, że jest całkowicie darmowy, jest wsparcie ze strony społeczności. Użytkownicy tworzą różnorodne dodatki i wtyczki, które wzbogacają funkcjonalność programu. Chociaż jest szeroko używany przez różnych grafików, jego brak wsparcia dla kolorów CMYK może ograniczać jego zastosowanie w profesjonalnych projektach przeznaczonych do druku.

Zalety:

• Bezpłatny: Gimp jest w pełni darmowy, co czyni go świetnym wyborem dla początkujących.
• Społeczność: Dzięki otwartemu źródłu, użytkownicy tworzą wiele dodatków i wtyczek.

Wady:

• Brak CMYK: Brak wsparcia dla trybu kolorów CMYK sprawia, że nie jest idealny dla profesjonalnych projektów przeznaczonych do druku.
• Interfejs: Dla wielu użytkowników, interfejs GIMPa jest mniej intuicyjny niż konkurencyjnych programów.

Photopea

Photopea to zaawansowany edytor grafiki online, który działa bezpośrednio w przeglądarce internetowej. Zaprojektowany z myślą o użytkownikach, którzy potrzebują profesjonalnych narzędzi do edycji grafiki bez konieczności instalowania dodatkowego oprogramowania.

Przetestuj go tutaj.

Dzięki temu jest to doskonała opcja dla osób, które pracują na różnych komputerach lub chcą mieć dostęp do swoich projektów w dowolnym miejscu i czasie. Co ważne, program obsługuje formaty plików takie jak PSD, co umożliwia łatwe przenoszenie projektów między Photopea a innymi popularnymi programami graficznymi.

Zalety:

• Bezpłatny dostęp: Photopea można używać za darmo, co czyni go atrakcyjnym dla początkujących grafików i hobbystów.
• Obsługa wielu formatów: Kompatybilność z formatami takimi jak PSD, XCF czy SKETCH pozwala na płynną współpracę z innymi programami.
• Bez konieczności instalacji: Jako aplikacja internetowa, Photopea nie wymaga instalacji na komputerze.

Wady:

• Zależność od połączenia internetowego: Działanie Photopea jest zależne od stabilnego połączenia z internetem, co może być problematyczne w miejscach z ograniczonym dostępem.
• Ograniczone możliwości w porównaniu do płatnych programów: Chociaż Photopea oferuje wiele funkcji, niektóre zaawansowane narzędzia dostępne w komercyjnych programach mogą być nieosiągalne.
• Reklamy: W darmowej wersji użytkownicy mogą doświadczać reklam, które mogą być inwazyjne dla niektórych osób.

Mój wybor

Kiedy tworzę i edytuję grafiki rastrowe, sięgam przede wszystkim po Affinity Photo ze względu na jego bogate możliwości i precyzyjność w kolorystyce. Jednakże, gdy potrzebuję szybkiego dostępu przez przeglądarkę, wybieram Photopea. Ta kombinacja daje mi elastyczność i różnorodność narzędzi niezbędnych w mojej pracy projektowej.

Formaty grafiki rastrowej

W świecie cyfrowej grafiki, format pliku jest kluczowy, gdy chodzi o jakość obrazu oraz ilość zajmowanego miejsca na dysku. Formaty grafik rastrowych różnią się między sobą nie tylko metodą kompresji, ale również głębokością koloru, obsługą przez różne programy i dedykowanymi zastosowaniami.

Kompresja stratna

Formaty korzystające z kompresji stratnej redukują rozmiar pliku kosztem pewnej jakości obrazu. Przy dużym stopniu kompresji mogą pojawiać się artefakty.

• jpg (JPEG) – Najczęściej używany do zdjęć w Internecie. Wysoka kompresja prowadzi do widocznych strat w jakości.

• tiff (z kompresją stratną) – Format wszechstronny, który obsługuje zarówno kompresję stratną, jak i bezstratną.

• jpeg2000 – Ulepszona wersja JPEG, oferująca lepszą kompresję i jakość obrazu.

• jps – Używany głównie do obrazów 3D i wirtualnej rzeczywistości.

Kompresja bezstratna

Formaty te zachowują pełną jakość obrazu przy redukcji rozmiaru pliku.

• png – Idealny do grafik internetowych z przezroczystościami. Zachowuje pełną jakość obrazu.

• tiff (z kompresją bezstratną) – Daje możliwość zapisu w wielu warstwach i jest często wykorzystywany w profesjonalnej grafice.

• bmp (Bitmap) – Stworzony przez Microsoft, zachowuje wszystkie detale obrazu bez kompresji.

• gif – Stosunkowo niska głębokość koloru, ale pozwala na tworzenie animacji.

• flif (Free Lossless Image Format) – Nowy format obrazu zaprojektowany do skutecznej bezstratnej kompresji.

Bez kompresji

Te formaty zachowują obraz w jego pierwotnej, niezmienionej formie.

• psd – Natywny format dla Adobe Photoshop, obsługuje wielowarstwowość i wiele zaawansowanych funkcji.

• cpt – Format natywny dla Corel PHOTO-PAINT, który również obsługuje grafikę wielowarstwową.

Wybór odpowiedniego formatu zależy od zastosowania i wymagań dotyczących jakości obrazu oraz rozmiaru pliku. Przy tworzeniu projektów warto zwrócić uwagę na to, jaki format najlepiej spełni nasze oczekiwania.

Podsumowanie

W ciągu wielu lat pracy w branży pozycjonowania miałem okazję zgłębiać tajniki grafiki cyfrowej. Programy takie jak Affinity Photo czy Photopea, z którymi pracowałem, odegrały kluczową rolę w kształtowaniu mojego profesjonalnego podejścia. Równie ważne były formaty grafik rastrowych, które potrafią znacząco wpłynąć na ostateczny wynik i wydajność strony internetowej.

Wybór odpowiedniego narzędzia i formatu, dostosowanego do konkretnych potrzeb, okazał się niezbędny w osiąganiu sukcesów w pozycjonowaniu i konwersji klientów. Te doświadczenia pozwoliły mi lepiej zrozumieć, jak ważne są detale w tej branży i jak duży wpływ mają na ostateczny sukces moich projektów.