Defragmentacja dysku Windows 10 – co to jest, co daje?

Czym jest defragmentacja dysku? Defragmentacja to proces, podczas którego oprogramowanie komputerowe porządkuje dane na dysku twardym, aby skrócić czas dostępu do odczytu. Jednym plikiem może być zapisany w kilku, często bardzo odległych, blokach na dysku. Prowadzi to do zwiększenia pracy głowicy dysku, która odczytuje fragmenty tego samego pliku z różnych sektorów.

Defragmentacja przenosi fragmenty pliku, umieszczając je w bliższych sobie segmentach. W wyniku tego, głowica dysku wykonuje znacznie mniej „skoków” do wczytania tego samego pliku.

Zdjęcie poniżej ilustruje, jak dyski HDD zapisują informacje na dysku oraz wyjaśnia proces defragmentacji.

Duży plik może być rozmieszczony w kilkudziesięciu sektorach, rozrzuconych na całym dysku. Jego odczyt powoduje, że głowica i talerz muszą wykonać więcej ruchów, aby wczytać wszystkie 227 fragmentów pliku.

Po procesie defragmentacji plik jest ułożony w kolejnych segmentach (kolor niebieski) i jest traktowany jako jeden fragment przez aplikacje takie jak Defraggler.

Defragmentację stosuje się tylko na dyskach HDD. Dyski SSD działają na innej zasadzie i nie wymagają defragmentacji. Istnieją jednak aplikacje umożliwiające defragmentację dysków SSD.

Porównanie defragmentacji HDD i SSD:

Defragmentacja dysku twardego (HDD) i dysku SSD różni się pod wieloma względami, co wynika głównie z różnic w technologii tych urządzeń.

Dysk twardy (HDD) składa się z fizycznie obracających się talerzy, na których dane są zapisywane w sposób sekwencyjny. Plik, który jest zapisywany na dysku HDD, może zostać rozmieszczony w różnych sektorach, co z czasem prowadzi do fragmentacji. Głowica odczytu musi następnie poruszać się po talerzach, aby odczytać fragmenty tego samego pliku z różnych sektorów. Proces ten zwiększa czas odczytu i może prowadzić do spowolnienia systemu. Dlatego regularna defragmentacja jest zalecana dla dysków twardych, aby uporządkować fragmenty pliku i skrócić czas dostępu do danych.

Z drugiej strony, dysk SSD nie posiada ruchomych części. Dane są zapisywane na chipach flash, które mogą być odczytywane w dowolnej kolejności, bez dodatkowego czasu dostępu. W związku z tym, pliki na dysku SSD nie muszą być zapisane sekwencyjnie, co oznacza, że nie dochodzi do fragmentacji w tradycyjnym sensie. Dodatkowo, defragmentacja SSD może skrócić żywotność dysku, ponieważ każdy blok pamięci ma ograniczoną liczbę cykli zapisu.

Jakie korzyści daje defragmentacja dysku?

Defragmentacja przenosi już zapisane na dysku pliki do uporządkowanej kolejności, tak aby plik znajdował się w sektorach znajdujących się obok siebie. Jest to proces długotrwały, który powinien być powtarzany co pewien czas, ponieważ system Windows 10 zapisuje pliki na wolnych blokach (segmentach) w jak najkrótszym możliwym czasie.

Uporządkowanie plików obok siebie skraca czas ich odczytu i przyspiesza pracę na komputerze. Jest to szczególnie ważne w przypadku gier komputerowych lub aplikacji. Największą zaletą jest oprogramowanie, które operuje na dużej liczbie powiązanych ze sobą plików, np. system operacyjny Windows 10.

Główne zalety defragmentacji dysku:

• Przyspieszenie odczytu plików,
• Szybsza praca aplikacji, które działają na podstawie odczytu setek plików, takich jak Windows 10 czy gry komputerowe,
• Uporządkowany zapis na dysku,
• Redukcja ruchu głowicy dysku twardego, co przekłada się na dłuższą żywotność HDD.

Kiedy powinno się przeprowadzić defragmentację?

Defragmentacja jest wykonywana na dyskach HDD. Jeżeli posiadasz taki dysk, ten poradnik o defragmentacji jest dla Ciebie.
Defragmentacji nie wykonuje się na partycjach UNIX, dyskach SSD ani kartach pamięci. Systemy UNIX zapisują dane na partycjach EXT w inny sposób. Dyski SSD funkcjonują inaczej, ponieważ nie posiadają głowic.

Defragmentacja powoduje generowanie ogromnej ilości zapisów i odczytów na dysku. W przypadku dysków SSD, może to skrócić ich żywotność, dlatego wiele aplikacji przeznaczonych do defragmentacji domyślnie wyłącza możliwość optymalizacji SSD.

Kiedy nie defragmentować?

W przypadku dysków SSD defragmentacja jest niezalecana. Jak wspomniano powyżej, proces defragmentacji może skrócić żywotność dysku SSD, ponieważ każdy blok pamięci flash ma ograniczoną liczbę cykli zapisu. Ponadto, defragmentacja dysku SSD nie przynosi żadnych korzyści w zakresie wydajności, ponieważ dane na tych dyskach mogą być odczytywane w dowolnej kolejności.

Również systemy operacyjne typu UNIX (takie jak Linux) zazwyczaj nie wymagają defragmentacji, ponieważ ich systemy plików są zaprojektowane w taki sposób, aby minimalizować fragmentację. Przykładowo, system plików ext4 używany w wielu dystrybucjach Linuxa ma wbudowane mechanizmy zapobiegające fragmentacji plików.

Wreszcie, defragmentacja nie jest zalecana, jeśli dysk jest niemal pełny (zwykle mniej niż 15% wolnego miejsca), ponieważ może to prowadzić do problemów i błędów. W takim przypadku zaleca się uprzednie usunięcie niepotrzebnych plików lub przeniesienie niektórych danych na inny nośnik.

Przed przystąpieniem do defragmentacji warto również upewnić się, że dysk jest w dobrym stanie. Regularne skanowanie dysku w poszukiwaniu błędów i monitorowanie jego zdrowia pomoże zapobiegać problemom, które mogą wystąpić podczas defragmentacji.

Jak przeprowadzić defragmentację dysku w systemie Windows 10?

Możesz przeprowadzić defragmentację dysku w bardzo prosty sposób. System Windows 10 posiada wbudowaną aplikację do porządkowania dysku.

Pojawi się okno z listą partycji, które można defragmentować. Wystarczy nacisnąć przycisk „optymalizuj”. Aplikacja rozpocznie proces porządkowania danych.

Proces defragmentacji może trwać nawet kilka godzin. Czasochłonność zależy od ilości danych na dysku i prędkości dysku (odczyt, zapis). Jeżeli chcesz skrócić czas defragmentacji, usuń zbędne pliki z dysku lub skorzystaj z dedykowanych do tego celu aplikacji.

Aplikacje do defragmentacji dysku

Jak wspomniałem, Windows 10 ma wbudowaną aplikację do defragmentacji, jednak istnieją lepsze, bezpłatne rozwiązania do porządkowania dysku.

Każda aplikacja ma swój własny algorytm, który określa, w jaki sposób porządkuje dane na dysku. Istnieje setki aplikacji tego typu, ale ja wymienię tylko dwie.